۱۰ نشانهای که معمولاً نادیده گرفته میشوند.
بسیاری از رابطههای ناسالم در ظاهر «عادی» به نظر میرسند. حتی ممکن است فرد برای مدت طولانی احساس کند مشکل از خودش است، نه از رابطه. چون رفتارهای ناسالم همیشه با داد و بیداد یا خشونت شروع نمیشوند؛ بسیاری از آنها با نشانههایی کوچک و تدریجی پیش میروند. اما همین نشانهها اگر نادیده گرفته شوند، رابطه را به آرامی از تعادل خارج میکنند.
شناخت رابطه ناسالم به معنای پایاندادن رابطه نیست؛ بلکه آگاهی از الگوهایی است که نیاز به اصلاح دارند. این ده نشانه از جمله رفتارهایی هستند که معمولاً در شروع نادیده گرفته میشوند اما در بلندمدت باعث فرسایش رابطه میشوند.
۱. فرسودگی عاطفی مداوم
اگر بعد از هر گفتوگو احساس خستگی شدید، اضطراب یا تخلیهشدن میکنید، این رابطه تعادل ندارد. رابطه باید گاهی آرامش بدهد، نه اینکه همیشه انرژی شما را بگیرد.
۲. احساس گناه دائمی
در رابطه ناسالم، یکی از طرفین مدام احساس میکند مقصر است؛ حتی زمانی که هیچ اشتباهی نکرده. احساس گناه ابزاری برای کنترل یا خاموش کردن نیازهای طرف مقابل میشود.
۳. ترس از صحبتکردن درباره مشکلات
اگر احساس میکنید نمیتوانید بدون ترس از واکنش، ناراحتی یا نیازتان را بیان کنید، یعنی امنیت رابطه پایین است. رابطه سالم فضا برای گفتوگوی امن ایجاد میکند.
۴. بیثباتی هیجانی و رفتاری
رابطهای که یک روز عالی است و روز دیگر به جهنم تبدیل میشود، رابطهای ناسالم است. نوسان شدید نشانه نبودِ امنیت و نبودِ پایههای پایدار عاطفی است.
۵. کنترل پنهان یا آشکار
کنترل همیشه با فریاد و اجبار نیست. گاهی با جملۀ «من فقط میخوام کمک کنم» وارد میشود. اگر تصمیمات شما دائماً زیر سؤال میرود، اگر آزادی شخصیتان کم میشود، یا اگر طرف مقابل دائم رفتار شما را تنظیم میکند، یعنی کنترل وجود دارد.
۶. نادیدهگرفتن مرزهای شخصی
مثلاً زمانی که به فضای شخصی نیاز دارید و طرف مقابل آن را بیاهمیت میداند. یا وقتی نمیخواهید درباره موضوعی صحبت کنید، اما او اصرار میکند. مرز نداشتن، رابطه را از تعادل خارج میکند.
۷. ارزشگذاری نامتوازن
در رابطه ناسالم، ارزشها فقط از سمت یک نفر تأمین میشود. یکی دائم میدهد، دیگری دائم میگیرد. یکی برای رابطه وقت میگذارد، دیگری توقع دارد. این عدم توازن، رابطه را فرسوده میکند.
۸. مقایسه، تحقیر یا طعنههای مداوم
خیلی از افراد این رفتارها را «شوخی» میدانند، اما تأثیرشان مستقیم روی عزتنفس است. اگر در رابطه احساس میکنید کوچک یا بیارزش شدهاید، باید به این نشانه توجه کنید.
۹. وابستگی افراطی یا بیتفاوتی افراطی
هر دو شکل، ناسالماند. وابستگی شدید باعث خفگی رابطه میشود و بیتفاوتی شدید باعث سردی و فاصله. رابطه سالم وسط این دو قرار دارد.
۱۰. شک به احساسات خودتان
یکی از خطرناکترین علائم این است که فرد کمکم احساساتش را جدی نمیگیرد. اگر مدام با خودتان میگویید «شاید من حساس شدم»، «شاید زیادی فکر میکنم»، یعنی رابطه اثر فرسایشی بر شما گذاشته.
شناخت رابطه ناسالم نقطه پایان نیست؛ نقطۀ شروع تغییر است.
اگر یکی از این نشانهها را در رابطه میبینید، یعنی وقت آگاهی است. اگر چند نشانه را همزمان میبینید، یعنی وقت بررسی جدیتر رسیده است. رابطه سالم نیازمند احترام، مرز، گفتوگوی صادقانه و احساس امنیت است. هیچ رابطهای کامل نیست، اما رابطه سالم برخلاف رابطه ناسالم، اصلاحپذیر است.
آگاهی نخستین قدم است. قدم بعدی، تصمیمی است که برای سلامت عاطفی خود میگیرید.
__ رضا کاکرودی | روانشناس بالینی